دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری چیست؟
حتما شما هم تا به حال شنیده‌اید یا دیده‌اید که یک خانم باردار، با اینکه پیش از دوران بارداری مبتلا به دیابت نبوده است، اما در دوران بارداری، ابتلا به این بیماری را تجربه کرده باشد. دیابت بارداری گاهی در اثر تغییرات هورمونی دوران بارداری در برخی از خانم‌های باردار ایجاد می‌شود. دیابت بارداری، نوعی از دیابت است که ریسک ابتلای 2 تا 15 درصدی بین خانم‌های باردار در کشورهای مختلف دارد. شانس ابتلا به دیابت بارداری در ایران هم حدود 5 درصد است. به‌دلیل خطرناک بودن دیابت بارداری، توصیه می‌شود که تمام خانم‌های باردار میزان قند خون خود را با تست تحمل گلوکوز، اندازه‌گیری کنند. البته ابتدا در اولین مراجعه این خانم‌ها بعد از تشخیص بارداری، باید یک بار قند خون ناشتای آنها بررسی شود. اگر میزان قند خون ناشتای خانم بارداری، زیر 92 باشد، یعنی او مبتلا به دیابت بارداری نیست اما قند خون بیش از این میزان، می‌تواند علامت هشدار باشد و نیاز به کنترل دارد. خانم‌های باردار باید در هفته 24 تا 28 بارداری هم تست تحمل گلوکوز را انجام بدهند. انجام این تست به این صورت است که مقدار مشخصی پودر گلوکوز (نوعی قند) به خانم باردار داده و یک و سپس دو ساعت بعد از مصرف گلوکوز، قند خون فرد اندازه‌گیری می‌شود. اگر پزشک معالج تشخیص بدهد که میزان قند خون خانم، بیشتر از حد مجاز است، او را مبتلا به دیابت بارداری معرفی می‌کند. وی در نهایت یادآور شد که خانم‌های بارداری که سابقه ابتلا به دیابت نوع 1 یا 2 در خانواده آنها وجود دارد، باید این مساله را با پزشک معالجشان در میان بگذارند تا کنترل بیشتری روی قند خون و رژیم غذایی آنها صورت گیرد.
عوارض دیابت بارداری برای مادر و جنین
برخی از خانم‌ها در دوران بارداری خود با مشکلی به نام دیابت بارداری دست و پنجه نرم می‌کنند. متاسفانه، عده‌ای از خانم‌های باردار، این مشکل را جدی نمی‌گیرند و گمان می‌کنند که نیازی به کنترل دقیق آن وجود ندارد. این در حالی است که دیابت بارداری هم مانند هر بیماری دیگری، روند درمان و عوارضی در پی دارد. معمولا کنترل قند خون در دوران بارداری با رژیم‌های غذایی مناسب صورت می‌گیرد اما اگر رژیم غذایی کارساز نباشد، باید تزریق انسولین را برای کنترل قند خون و حفظ سلامت مادر و جنین در برنامه او قرار دهیم. در موارد بسیاری، دیابت بارداری پس از طی این دوران از بین می‌رود اما این خانم‌ها مستعد ابتلا به چاقی و دیابت در سال‌های بعدی هستند. متاسفانه، فرزندان مادران مبتلا به دیابت بارداری هم در سال‌های آینده مستعد ابتلا به دیابت و چاقی خواهند بود. از این رو، کنترل رژیم غذایی و فعالیت‌های بدنی این بچه‌ها هم از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر قند خون خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری کنترل نشود، عوارضی برای مادر و جنین، حتی تا سر حد مرگ جنین را در پی خواهد داشت. آسیب به مادر و جنین حین زایمان هم از دیگر عوارض آن است. ضمن اینکه ممکن است جنین این مادرها، بسیار درشت و مبتلا به زردی یا یرقان طولانی‌مدت هم بشوند.
دیابت در نوزادان
دیابت نوع یک، جزو بیماری‌های ارثی است که می‌تواند از بدو تولد خودش را نشان دهد. دیابت نوع یک ممکن است از بدو تولد یا در دوران شیرخوارگی اتفاق بیفتد. این نوع از دیابت خودش را به‌صورت تکرر ادرار، ضعف و بیماری نوزاد یا شیرخوار در کنار کم‌آبی بدن نشان می‌دهد. معمولا نوزادان گاهی به‌خاطر وجود این علایم، بی‌حال و در مواردی هم بی‌قرار می‌شوند و والدین آنها با دیدن چنین نشانه‌هایی، اقدام به مراجعه به پزشک می‌کنند. خوشبختانه این روزها نوزادان پس از تولد، مورد آزمایش از نظر مبتلا بودن یا نبودن به دیابت نوع یک قرار می‌گیرند و اگر بیماری در آنها تشخیص داده شود، درمان با انسولین از همان روزهای اول پس از تولد، برایشان آغاز خواهد شد. یک نمونه نادر ژنتیکی از دیابت در دوران شیرخوارگی وجود دارد که می‌توان آن را با داروهای خوراکی هم درمان و کنترل کرد. تنها در این نمونه است که نیاز به تزریق انسولین برای نوزاد وجود ندارد. البته این نوزادان هم دچار علایمی مانند تکرر ادرار، خشکی دهان، ضعف، بی‌حالی و کمبود آب بدن هستند. اگر دیابت نوع یک به‌موقع تشخیص داده و درمان‌های لازم با استفاده از انسولین آغاز نشود، احتمال بروز کتواسیدوز دیابتی و مرگ‌ومیر ناشی از آن وجود خواهد داشت.
به فرزندتان بیاموزید از دیابت خود خجالت نکشد
دیابت نوع یک که می‌تواند از دوران کودکی بروز کند، تا زمانی که کودک در خانه و تحت حمایت خانواده است، مشکلی برای او ایجاد نمی‌کند اما بیشتر مشکلات، با پا گذاشتن فرزند مبتلا به دیابت شما در جامعه‌ای که قرار است ساعت‌ها دور از خانواده در آن وقتش را بگذراند، آغاز می‌شود. در برخورد با کودکان مبتلا به دیابت ابتدا باید به آنها بیاموزید که از بیماری‌شان خجالت نکشند و این بیماری هم مانند خیلی از بیماری‌های دیگر، ممکن است برای هر فردی پیش بیاید. سپس در اولین فرصت ممکن، نحوه و زمان مناسب تزریق انسولین را به خود کودک یاد بدهید تا او بتواند در موارد ضروری، اقدام به تزریق کند. اگر قرار است فرزند مبتلا به دیابت شما به مهدکودک، مدرسه یا هر محیط آموزشی و هنری دیگری برود و ساعت‌ها دور از خانه و خانواده باشد، باید معلم، مربی، مدیر یا ناظم او را هم در جریان بیماری‌اش بگذارید. علاوه بر اینکه اولیای مهد، مدرسه و مراکز آموزشی و هنری فرزندتان باید از بیماری او آگاه باشند، شما باید به آنها بگویید که فرزندتان در چه زمان‌هایی نیاز به تزریق انسولین، رفتن به دستشویی و مصرف میان‌وعده دارد. ضمن اینکه باید هشدارهایی هم درباره احتمال افت قند خون در پی تزریق انسولین به آنها بدهید و بگویید که اگر فرزندتان دچار علایم افت قند خون شد، حتما یک خوراکی شیرین در اختیار او بگذارند تا شرایط او وخیم‌تر نشود. مسولان مراکزی که بچه یا بچه‌های مبتلا به دیابت در آن مشغول تحصیل و آموزش هستند هم باید همکاری لازم را با این بچه‌ها بکنند. محل امن و خلوتی را برای تزریق انسولین آنها در نظر بگیرند. حواسشان باشد که بچه‌ها قبل از تزریق، دست خود را بشویند و محل تزریق را ضدعفونی کنند. نسبت به مصرف میان‌وعده‌ها در این بچه‌ها حساس باشند و دقت کنند تا در صورت مشاهده علایم افت قند خون مانند سرگیجه و بی‌حالی، یک خوراکی شیرین به آنها برسانند. ضمن اینکه بهتر است والدین هم نحوه تزریق انسولین را به یکی از مسولان مراکز آموزشی یا مدرسه، یاد بدهند.